Automatyczne skrzynie biegów pojawiły się niedługo po manualnych, jednak to, co dla kierowców w wielkich miastach dziś niejednokrotnie ratuje życie, wcale hitem na początku nie było.

Bracia Sturtevant w 13 lat po wynalezieniu pierwszej skrzyni biegów stworzyli dwubiegową skrzynię automatyczną. Skrzynia była jednak dość siermiężna i zawodna. Kolejne próby również nie zyskały szerszej popularności z powodu dużej usterkowości. Przełom nastąpił pod koniec lat 30. XX wieku, kiedy pojawiła się pierwsza masowo produkowana automatyczna skrzynia biegów.

Współcześnie najlepiej skrzynie automatyczne sprawdzają się w Stanach Zjednoczonych. Tam – wedle różnych statystyk – nowe samochody z manualną przekładnią kupuje między 1,1 a 2,1 procent klientów. W Europie manuale są stale znacznie bardziej popularne, najwięcej automatów jeździ po drogach naszych zachodnich sąsiadów. O podsumowanie popularności przekładni manualnych i automatycznych na przestrzeni ostatnich lat pokusił się Ford, a oto wyniki:

„Automaty wchodzą powoli”

W lecie 2021 roku Volkswagen ogłosił, że począwszy od roku 2030 wszystkie pojazdy marki będą wyposażane wyłącznie w automatyczne skrzynie biegów. Decyzja wiąże się nie tylko z ciągłym unowocześnianiem automatów, ale również z faktem, że samochody elektryczne, których jest coraz więcej nie wymagają zmiany biegów w ogóle. Pierwszym samochodem, który od 2023 roku nie będzie dostępny w opcji z manualem ma być legendarny Passat.

Dla marki takie posunięcie to ułatwienie w spełnieniu norm emisji spalin, ale również olbrzymia oszczędność. Wynika to z faktu, że oferując jeden model w kilku kombinacjach wersji silnikowych i skrzyń biegów, trzeba każdorazowo wykonać kosztowne testy. Volkswagen liczy więc na ogromne oszczędności.

Automatyczne skrzynie biegów – dlaczego się ich obawiamy?

Kierowcy nie pokochali automatycznych skrzyń biegów z kilku przyczyn. Jedną z ważniejszych przyczyn są koszty, zarówno te eksploatacyjne jak i koszty ewentualnych napraw. Ale to nie wszystko. Kierowcy, którzy spotkali się z pierwszymi wprowadzanymi masowo skrzyniami automatycznymi skarżyli się na absolutny brak dynamiki samochodu. Pojazd przyspieszał jakby z opóźnieniem, często można było odnieść wrażenie, że automat za szybko zmienia bieg na wyższy, co dzieje się kosztem prędkości i dynamiki jazdy. W dodatku samochody z automatycznymi skrzyniami biegów paliły znacznie więcej. Automat w niektórych typach samochodów dodatkowo wręcz psuł „zabawę z jazdy”. Samochód sportowy stawał się z nim „wehikułem dla dziadków”.

Poprawa opinii o automatycznych skrzyniach biegów zaczęła się poprawiać wówczas, kiedy producenci bardziej dopracowali mechanizm automatu. Lepsze przełożenia wpłynęły znacząco na dynamikę jazdy, zmniejszyła się ilość usterek i koszty eksploatacji.

Dlaczego manuale jeszcze długo nie znikną?

Manualna skrzynia biegów, chociaż może wydawać się męczącą w mieście, wymaga jednak od kierowcy sporej uwagi. Z technicznego punktu widzenia znacznie trudniej jest pisać na komunikatorze czy oglądać film podczas jazdy na manualu. W przypadku skrzyni automatycznej odchodzi konieczność kontrolowania prędkości, by dostosować odpowiednie przełożenie do warunków jazdy. A to pierwszy krok do odwrócenia uwagi od drogi. To jednak tylko jeden z powodów, dla których miliony kierowców będą stale wybierać manualne skrzynie biegów.

Nawet jeśli wszyscy producenci na całym świecie zaczną produkować samochody wyposażone w przekładnie automatyczne, wciąż na drogach pozostaną samochody wyprodukowane wcześniej i to jeszcze bardzo długo.

Polska, jeśli idzie o liczbę samochodów na tysiąc mieszkańców jest w europejskiej czołówce, więcej samochodów na tysiąc mieszkańców posiadają tylko mieszkańcy Luksemburga (Polska 747 samochodów na 1 tys. mieszkańców, Luksemburg – 781 samochodów na 1 tys. mieszkańców). Przodujemy też w średnim wieku pojazdów, które poruszają się po naszych drogach. Z danych stowarzyszenia ACEA wynika, że średni wiek samochodu w Polsce to 14 lat i jeden miesiąc. To wynik z ogona unijnej stawki, starsze niż w Polsce samochody są tylko w sześciu unijnych krajach. Dzieje się tak głównie z uwagi na ogromną liczbę samochodów sprowadzanych zza zachodniej granicy. Dobrze utrzymane samochody w średnim wieku na polskich drogach doczekują później starości i często są jeszcze w Polsce odsprzedawane tak długo, aż ostatecznie trafią na złom. W lipcu 2021 roku średni wiek sprowadzanego zza granicy samochodu wynosił aż 12 lat. Można stąd wysnuć wniosek, że w naszym kraju skrzynie manualne obecne będą jeszcze bardzo długo.